|
" بررسي وضعيت و كارايي سيستم زهكشي زيرزميني اجرا شده در نخيلات شهرستان آبادان "
| شماره شناسایی
|
:
|
18843429
|
| شماره مدرک
|
:
|
۵۴۶۰۳
|
| نام عام مواد
|
:
|
[گزارش نهایی -محرمانه]
|
| شناسه افزوده
|
:
|
حسن‌اقلی، علیرضا
|
|
|
:
|
تاجیک، فؤاد
|
|
|
:
|
اکرم، مجتبی
|
| عنوان اصلي
|
:
|
بررسي وضعيت و كارايي سيستم زهكشي زيرزميني اجرا شده در نخيلات شهرستان آبادان
|
| عنوان اصلي به زبان ديگر
|
:
|
:Assessment of subsurface drainage system performed in date palm orchards of Abadan County
|
| صفحه شمار
|
:
|
۱۰۵ ص.:مصور، عکس(رنگی)، جدول، نمودار
|
| وضعیت انتشار
|
:
|
کرج: موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، ۱۳۹۷
|
| فروست
|
:
|
شماره ثبت ۵۴۶۰۳ مورخ ۱۳۹۷/۰۹/۲۰
|
|
|
:
|
شماره طرح ۹۴۱۴۵-۱۴-۱۴-۴
|
|
|
:
|
شماره نامه ۲۴۹/۱/۴۴۸۲ مورخ ۱۳۹۷/۰۹/۱۳
|
|
|
:
|
این طرح: ترویجی است
|
|
|
:
|
دستاورد بر حسب ماهیت: یافته‌های تحقیقاتی اثر بخش است
|
|
|
:
|
انتشار در قالب: مقالات علمی-پژوهشی داخلی و خارجی
|
|
|
:
|
انتشار در قالب: دستورالعمل‌های فنی و اجرایی
|
|
|
:
|
۵۴۶۰۳
|
| شماره ثبت
|
:
|
۱۵۳۴
|
| خلاصه یا چکیده
|
:
|
نخلستان‌هاي شهرستان آبادان جزو اراضی ارزشمند کشاورزی کشور به‌شمار آمده، لیکن در حال حاضر تداوم تولید مناسب محصول خرما در آنها با چالش‌هایی روبرو شده است. در همین راستا از سالیان قبل، اجرای سیستم‌های نوین آبیاری کم فشار در کنار زهکشی زیرزمینی با لوله كنگره‌دار پلاستيكي و پوشش مصنوعي PLM در اطراف آن (از نوع PP450) در منطقه، در دستور کار قرار گرفت و تاکنون در هشت واحد عمرانی (واحدهای KQ1 تا KQ8) این سیستم‌ها اجرا شده و عملیات اجرایی در سایر واحدها (مابقی واحدهاي KQ، TB، جزیره مینو و ...) نیز در دست برنامه‌ريزي و اقدام است. از آنجا که عملکرد سیستم زهکشی زیرزمینی طبق مشاهدات محلی، در برخي مناطق با آنچه که از یک سیستم زهکشی مطلوب انتظار می‌رفت انطباق نداشت، لذا به پيشنهاد مؤسسه جهاد نصر (به‌عنوان متولي اجراي پروژه‌هاي آبياري و زهكشي منطقه)، ارزيابي عملكرد سيستم زهكشي زيرزميني در نخلستان‌هاي شهرستان آبادان در دستور كار مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی قرار گرفت. اين امر در واحد عمراني KQ1 و در قالب راه‌اندازي و تجهيز دو مزرعه آزمایشی به انجام رسید. پس از انتخاب محل مزارع آزمايشي با همكاري و تأييد كارشناسان دستگاه كارفرما و در اراضی کشاورزی در دست بهره‌برداری منطقه، ابتدا با حفر پروفیل و سایر عملیات مرتبط، شناسایی خاک محل به صورت کامل انجام شد. سپس عمليات ارزيابي سیستم زهکشی زیرزمینی با اجراي شبكه چاهك‌هاي مشاهداتي تجهيز شده در محل، آبياري كامل اراضي در چندين مرحله و اندازه‌گيري سطح ايستابي و دبي زهكشي شده، با استناد به دستورالعمل‌های موجود به انجام رسيد. در ادامه و جهت تعيين سهم دقيق سيستم زهكشي زيرزميني در تخليه زهاب از نيمرخ خاك و جداسازي آن از ساير عوامل مؤثر، اقدام به بستن خروجی لوله‌های زهكش زیرزمینی و بررسي نحوه افت سطح ايستابي و تغييرات آن پس از اجرای آبياري کامل گرديد. نتايج ارزيابي‌هاي به عمل آمده در خصوص عملكرد زهكش‌هاي زيرزميني بر اساس دستورالعمل، حكايت ازآن داشت كه در شرايط زهكشي آزاد، ميانگين مقاومت ورودي لوله‌های زهکش در مزرعه اول تحقيقاتي بین ۱/۰۳ (با توصيف متوسط) تا ۲/۱۶ (ضعيف) در نوسان بود و سهم عمده مشاهدات در محدوده ضعیف قرار داشت. در خصوص شاخص افت بار ورودي، مقادیر ميانگين از ۰/۳۰۴ (ضعيف) تا ۱/۲۴ (خيلي ضعيف) در نوسان بود. از نظر نسبت افت بار ورودي به افت بار كل هم، مقادیر ميانگين مابین ۰/۹۸ تا بيش از يك (با توصيف خيلي ضعيف) بود. قابل ذكر است كه كميت اين نسبت (افت بار ورودي به افت بار كل) در مواردي بيش از واحد به‌دست آمد كه در نتیجه پایین‌تر بودن سطح ایستابی در چاهک واقع در وسط فاصله زهکش‌ها نسبت به چاهک‌هاي مجاور آنها اتفاق افتاد که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفي باشد. در مزرعه دوم تحقيقاتي و در شرايط زهكشي آزاد، ميانگين مقاومت ورودي لوله‌های زهکش بین ۰/۷۲ تا ۱/۰۱ (با توصيف خوب تا متوسط)، مقادير ميانگين افت بار ورودي از ۰/۴۹ تا ۱/۳۰ (با توصيف خيلي ضعيف) و از نظر ميانگين نسبت افت بار ورودي به افت بار كل مابین ۰/۶۹ تا ۰/۹۷ (خيلي ضعيف) واقع شد. با انسداد خروجي لوله‌هاي زهكش زيرزميني در مزرعه تحقيقاتي اول (در مزرعه دوم به دليل قطع آب آبياري در سامانه آبرساني و عدم تأمين آب در درازمدت، اجراي اين بخش از عمليات تحقيقاتي ميسر نگرديد) و اجراي مجدد آزمون‌ها و مقايسه نتايج حاصل با زهكشي آزاد، ملاحظه شد كه زهكش‌هاي زيرزميني احداث شده در محل، به‌طور ميانگين سهمي 65 درصدي را در خروج زهاب از نيمرخ خاك دارا بودند. همچنين، مشاهده روند افت سطح ايستابي در مزرعه تحقيقاتي اول در شرایط زهکشي آزاد نشان داد كه با گذشت دو روز از زمان قطع عملیات آبیاری، عمقی در حدود 33 سانتیمتر از نيمرخ خاك از زهاب تخلیه شد. در مزرعه دوم تحقيقاتي و در شرایط زهکشي آزاد و با گذشت دو روز از قطع عملیات آبیاری، به‌طور ميانگين عمقي در حدود 18 سانتیمتر از سطح خاك از زهاب تخلیه گرديد. در مراجع، يكي از انتظارات اصلي از سيستم‌هاي زهكشي زيرزميني اين‌گونه ذكر شده است كه سيستم بايد قادر باشد طي مدت دو روز پس از آبياري، سطح ايستابي را حداقل به ميزان 30 سانتيمتر زير سطح خاك پايين آورد. در فقدان زهکشی زیرزمینی (بستن خروجي زهكش‌ها در مزرعه اول)، ميانگين افت سطح ایستابی پس از گذشت دو روز حدود ۰/۹ سانتيمتر بود، ولي در روز سوم به حدود 23 سانتیمتر بالغ شد. با توجه به اينكه زهكش‌هاي زيرزميني واقع در واحد عمراني KQ1 برطبق مشاهدات منطقه‌اي و بازديدهاي به‌عمل آمده، از عملكرد بهتري نسبت به واحدهاي عمراني بعد از آن برخوردار است، به‌منظور پيشنهاد روش‌هاي اصلاحي يا فرآيندهاي جايگزين، چه از نظر اجرا و چه به لحاظ شاخص‌هاي طراحي سيستم زهكشي زيرزميني، توصيه مي‌شود بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، اجراي تحقيقات تكميلي در ساير واحدهاي عمراني (به تفكيك واحدهاي داراي سيستم زهكشي زيرزميني و واحدهاي فاقد سيستم زهكشي در برنامه توسعه آتي) و در قالب مزارع آزمايشي، در دستور كار قرار گيرد.واژه‌هاي كليدي: آبادان، ارزيابي عملکرد، زهكش زيرزميني، زهکش بسته، نخلستان، واحد عمراني KQ1.
|
|
|
:
|
The Abadan's date plalm orchards (Khuzestan province) are of the most valuable agricultural lands in Iran, but there are some serious challenges which have faced with the proper production of date palm. So, the modern low pressure irrigation system beside of subsurface drainage systems with carrugated plastic pipes and PLM synthetic envelope (PP450) has been performed in 8 cunstruction units, C.U. (KQ1 to KQ8) and it's planned for other units (other KQ's, TB's and Minoo Island). Because of inappropriate drain performance (probably) and other reasons in some areas, the assessment and investigation of subsurface drainage systems were proposed by Jehad-e Nasr institute (as the contractor for implementing the irrigation and drainage projects in the region) to be done by Agricultural Engineering Research Institute. It was operational in form of two experimental fields through the C.U. KQ1. In the first step, identification of soil characteristics was done by digging scientific profiles. Then, the assessment of drainage system was done after some full irrigation by using equipped auger holes for monitoring the level of water table and also drainage discharge, via available national guidline. To determine the the exact contribution of drain pipes in soil profile evacuation of excess water, the drain outlets were closed and full irrigation practices repeated for several times. At this stage, the rate of drop in water table depth was measured and compared with open drains. The results showed that in free drainage and according to guidelines refered, the mean amount of entrance resistance to drains was between 1.3 (moderate description) to 2.16 (weak) in the first experimental field and the major observations were in the weak zone. The mean entrance head loss index was in the range of 0.304 (weak) to 1.24 (very weak). The ratio of entrance head loss on total head loss was between 0.98 to more than 1.0 (very weak). In the second experimental field, these amounts were 0.72 to 1.01 (for entrance resistance), 0.49 to 1.3 (for entrance head loss index) and 0.69 to 0.97 (for ratio of entrance head loss on total head loss), respectively. Closing the drain outlets in the first experimental field and comparing with the results of free drainage indicated that the contribution of subsurface drains in discharge of drainage water was about 65%. However and as another indicator of drainage system performance, monitoring of watertable drop rate during two days after irrigation implied on a better behavior of drains, because the rates of 33 cm drop done in the first experimental field. According to the local site visits, it showes that the function of drainage systems in C.U.KQ1 is better than the other KQ uints, so for proposing modificational methods and alternative prossesses in agricultural drainage in this area, more experimental field's performance for complemental researchs are needed in the latest units (especially in KQ5 to KQ8) for completeing the investigations. Keywords: Abadan, Closed drain, Date palm orchard, KQ1 cunstruction unit, Performance assessment, Subsurface drainage
|
| |