ساماندهی ذخایر توارثی مرکبات

مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع رسانی کشاورزی

منو

رکورد قبلی

رکورد بعدی

" ساماندهی ذخایر توارثی مرکبات "

شماره شناسایی	:	18841786
شماره مدرک	:	۵۴۳۲۶
نام عام مواد	:	[دستنامه فنی]
شناسه افزوده	:	عدولی، بابک
	:	گلعین، بهروز
	:	گل‌محمدی، مرتضی
عنوان اصلي	:	ساماندهی ذخایر توارثی مرکبات
صفحه شمار	:	۸۴ ص.:مصور، عکس(رنگی)، جدول
وضعیت انتشار	:	کرج: موسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری، ۱۳۹۷
فروست	:	شماره ثبت ۵۴۳۲۶ مورخ ۱۳۹۷/۰۷/۱۰
	:	۵۴۳۲۶
خلاصه یا چکیده	:	ذخایر ژنتیکی گیاهی هر کشور را می‌توان یکی از ارکان اصلی در پایه‌ریزی امنیت غذایی و توسعه کشاورزی دانست. امروزه دو موضوع مدیریت پایدار و جهانی این منابع و همچنین مقابله با خسارت‌های حاصل از افزایش جمعیت و پیشرفت‌های تکنولوژی بر این ذخایر، به دغدغه‌ای مهم به ویژه در کشورهای در حال توسعه که سهم بیش‌تری از تنوع ژنتیکی محصولات کشاورزی را دارا هستند تبدیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سه دهه آخر قرن بیستم، همگام با پیشرفت‌های سریع و قابل توجه در کشاورزی، موضوع جمع‌آوری، حفاظت و به‌کارگیری پایدار ذخایر ژنتیکی گیاهی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. از نتایج بارز این تغییر نگرش می‌توان به تصویب سه معاهده بین‌المللی در آغاز قرن بیست و یکم شامل تفاهم‌نامه تنوع ژنتیکی ، توافق‌نامه جنبه‌های تجاری مربوط به حقوق مالکیت معنوی و معاهده بین‌المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی اشاره کرد که در مجموع، موضوع حفاظت از منابع ژنتیکی گیاهی را در سطح کلان به عنوان یکی از اولویت‌های اساسی کشور مطرح کرده است. در حال حاضر، اجرای مفاد این تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی در کنار پیشرفت‌های سریع ایجاد شده در زمینه‌های زیست‌شناسی مولکولی، زیست‌فن‌آوری و آمار زیستی سبب شده است تا رویکردهای نوینی در جهان برای مدیریت بهینه منابع ژنتیکی گیاهی در سطوح مختلف قانون‌گذاری و فنی ایجاد شود. امروزه کشور ایران از نظر تنوع ژنتیکی مرکبات که از محصولات مهم و راهبردی جهان محسوب می‌شود به دلیل گوناگونی قابل ملاحظه شرایط جغرافیایی مناطق پرورش و همچنين سابقه بسیار طولانی تکثیر زایشی و دگرگشنی این درختان نسبت به اغلب کشورهاي مركبات‌خيز جهان بیش‌تر است. از آنجایی که برخورداری از این منبع بزرگ ژنتیکی می‌تواند مکمل خوبی برای انجام موفقیت‌آمیز فعالیت‌های به‌نژادی بوده و نقش مهمی در توسعه پایه‌های ژنتیکی و دستیابی به ژن‌های کنترل‌کننده صفات کلیدی داشته باشد، موضوع جمع‌آوری، حفاظت و ارزیابی جمعیت‌های محلی و وحشی مرکبات کشور می‌تواند دست‌مایه خوبی برای اصلاحگران باشد. بدیهی است بدون انجام فعالیت‌های به‌نژادی، کلکسیون‌های موجود مرکبات در کشور چیزی بیش‌تر از موزه‌هایی از گیاهان زنده با خصوصیات ظاهری متفاوت و متنوع نخواهند بود. بر این اساس لازم است تا با بهره‌گیری از تنوع ژنتیکی موجود مرکبات کشور در برنامه‌های اصلاحی و همکاری با سازمان‌های مربوطه در سطوح بین‌المللی (فائو و هیئت بین‌المللی ذخایر ژنتیکی گیاهی ) و ملی (بانک ژن گیاهی ملی ایران) ضمن سامان‌دهی به این ذخیره ارزشمند ژنتیکی، شانس موفقیت برنامه‌های به‌نژادی را برای معرفی ارقام و پایه‌های برتر افزایش داد. امید است مطالب گردآوری شده در این دستنامه بتواند راهنمای خوبی برای علاقمندان به تنوع ژنتیکی و به‌نژادگران مرکبات برای مدیریت و بهره‌برداری بهینه از ژرم‌پلاسم این محصول در جهت ارتقاء صنعت مرکبات کشور در سطوح خرد و کلان باشد.در این دستنامه سعی شده است تا ضمن ارائه تعاریفی کاربردی از مفاهیم اولیه مورد استفاده در موضوعات مربوط به مدیریت ذخایر ژنتیکی گیاهی، موضوعاتی قابل استفاده در حوزه مدیریت ژرم‌پلاسم مرکبات به دست‌اندرکاران انتقال داده شود. این مطالب که به‌طور‌کلی شامل نحوه جمع‌آوری مواد گیاهی، روش‌های استاندارد نگهداری و حفاظت از ژرم‌پلاسم، چگونگی توصیف نمونه‌های گیاهی مرکبات بر اساس خصوصیات گیاهشناختی و باغبانی و همچنین الگوهای موجود در ارزیابی ژنوتیپ‌های حفاظت شده و به کار بردن اطلاعات حاصل از ارزیابی‌ها در آزمون‌های تکرار‌دار آماری می‌باشد می‌تواند گامی مهم در راستای ارتقاء سطح مدیریت منابع ژنتیکی مرکبات کشور محسوب شود. بدیهی است که حرکت در این چارچوب می‌تواند تضمین‌کننده بهره‌برداری عملی از ذخایر ارزشمند ژنتیکی مرکبات کشور بوده و منابع ژنتیکی ناشناخته مرکبات کشور را به ماده‌ای اولیه برای انجام عملیات اصلاحی یا منبعی برای بهره‌برداری مستقیم از صفات موجود در این منابع تبدیل نماید. امید است مدیران و افراد خبره در حوزه مدیریت ژرم‌پلاسم گیاهی و بویژه افراد متخصص در زمینه ذخایر توارثی مرکبات با مطالعه این دستنامه و به کار بستن اصول فنی ارائه شده بتوانند ما را در نیل به این هدف بزرگ یاری نمایند.