|
" ارزيابي اثربخشي اقتصادي- اجتماعي اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري از ديدگاه آبخيزنشينان در حوزه آبخيز ريمله شهرستان خرم آباد "
کريمي سنگچيني، ابراهيم
| شماره شناسایی
|
:
|
18876137
|
| شماره مدرک
|
:
|
۶۲۶۱۱
|
| نام عام مواد
|
:
|
[گزارش نهایی -عادی]
|
| شناسه افزوده
|
:
|
کريمي سنگچيني، ابراهيم
|
|
|
:
|
کوثري، محمدرضا
|
|
|
:
|
ويسکرمي، ايرج
|
|
|
:
|
صالح پورجم، امين
|
|
|
:
|
پيامني، کيانفر
|
|
|
:
|
بهادري، مهشيد
|
|
|
:
|
الوندي، احسان
|
| عنوان اصلي
|
:
|
ارزيابي اثربخشي اقتصادي- اجتماعي اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري از ديدگاه آبخيزنشينان در حوزه آبخيز ريمله شهرستان خرم آباد
|
| نام نخستين پديدآور
|
:
|
کريمي سنگچيني، ابراهيم
|
| عنوان اصلي به زبان ديگر
|
:
|
Evaluation of socio-economic effectiveness of watershed management projects from the perspective of stokholders in Rimleh Watershed of Khorramabad Township
|
| وضعیت انتشار
|
:
|
تهران: پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري، ۱۴۰۱
|
| فروست
|
:
|
شماره ثبت ۶۲۶۱۱ مورخ ۱۴۰۱/۰۹/۱۴۶۲۶۱۱
|
|
|
:
|
شماره طرح : 24-59-29-019-000442
|
|
|
:
|
سامانه سمپات
|
| توصیفگر
|
:
|
ارزیابی اقدامات آبخیزداری
|
|
|
:
|
ذینفعان
|
|
|
:
|
اقتصادی و اجتماعی،
|
|
|
:
|
پذیرش اجتماعی و مشارکت مردمی
|
|
|
:
|
حوزه آبخیز ریمله
|
| خلاصه یا چکیده
|
:
|
ارزیابی پروژه‌های اجراشده آبخیزداری و ارائه دورنمایی از نتایج عملکرد آن‌ها، اطلاعات مناسبی را برای برنامه‌ریزی بلندمدت در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران قرار می‌دهد. در این تحقیق سعی شد که اثربخشی اجرای طرح‌های آبخیزداری از نظر وضعیت اقتصادی آبخیزنشینان و مسائل اجتماعی در حوزه آبخیز ریمله بررسی شود. آبخیز ریمله یکی از زیرحوضه‌های رودخانه کشکان می‌باشد. در ارزیابی اثربخشی اقتصادی طرح‌های آبخیزداری در حوضه ریمله شاخص هزینه به درآمد در نظر گرفته شد. تمام سرپرست خانوارهای روستایی موجود در این آبخیز به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. شاخص‌های کاربردی براي سنجش نگرش بهره‌برداران نسبت به اقدامات مدیریتی آبخیز از مقالات و كتب علمي مرتبط تهيه شدند. روایی و پایایی (آلفای کرونباخ برابر با ۸۲۷/۰) پرسشنامه‌ها مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به رابطه كوكران و با روش نمونه‌گيري انتساب متناسب به 135 آبخيزنشين از جامعه آبخيزنشينان مراجعه شد. اثرات اقدامات مدیریتی آبخیز بر معیارهای اقتصادی و اجتماعی با استفاده از آزمون فریدمن رتبه‌بندی و ارزیابی شدند. به منظور بررسی اجتماعی از دیدگاه کارشناسان، فهرست اولیه شاخص‌ها و معیارها، با استفاده از روش دلفی و نظرسنجی از خبرگان لیست نهایی معیارها و شاخص‌ها ارزیابی مشخص شد. در ادامه به طراحی و توزیع پرسشنامه مقایسات زوجی با استفاده از روش فرآیند سلسله مراتبي (AHP) اقدام شد. در نهایت به منظور اولویت‌بندی شاخص‌ها از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. نتایج ارزیابی درآمد سالیانه تولید شده در حوزه آبخیز ریمله نشان می‌دهد که مقدار تفاوت میانگین درآمد سالیانه حاصل از کاربری‌های مختلف بین قبل از اجرای طرح‌ها و شرایط کنونی به طور متوسط حدود ۱۳۰ میلیارد ریال می‌باشد. نتایج آزمون t زوجی نشان داد که اقدامات آبخیزداری انجام‌شده در حوضه ریمله توانسته‌اند اختلاف معنی‌داری را در افزایش درآمد آبخیزنشینان ایجاد کنند. در بین شاخص‌های بهبود سطح درآمد اقتصادی آبخیزنشینان، شاخص تبدیل دیمزارهای کم‌بازده به باغات اراضی شیبدار (رتبه ۴۴/۱۶) بیشترین امتیاز را نسبت به شاخص‌های دیگر به خود اختصاص داد. همچنین در بین شاخص‌های بهبود سطح دانش و آگاهی و توان اقتصادی خانوار آبخیزنشینان، استفاده مناسب از ظرفیت دیگر نهادها بیشترین امتیاز (رتبه 9/7) را نسبت به شاخص‌های دیگر به خود اختصاص داد. نتایج حاصل از جمع‌بندی روش دلفی شامل 39 شاخص و شش معیار "اقتصادی-درآمدی"، "اقتصادی-انگیزشی"، "اقتصادی-ارزش افزوده"، "توان اقتصادی"، "اجتماعی- افزایش سطح دانش و آگاهی" و "اجتماعی- مشارکت مردمی" است. نتایج وزن‌دهی معیارهای ارزیابی نشان داد که معیار اقتصادی- ارزش افزوده (246/0) بیشترین وزن و معیار اجتماعی-افزایش سطح دانش و آگاهی (078/0) کمترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج حاصل از اولویت‌بندی شاخص‌ها نشان داد که "افزایش قیمت زمین‌های منطقه"، "افزایش عملکرد محصولات باغی"، "افزایش مشارکت آبخیزنشینان در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی" و "تبدیل دیمزارهای کم‌بازده به باغات اراضی شیبدار" به‌ترتیب از مهمترین شاخص‌ها در ارزیابی اثرات اجرای طرح‌های آبخیزداری هستند. به طورکلی نتیجه‌گیری می‌شود که طرح‌های آبخیزداری اجراشده در آبخیز ریمله از دیدگاه بهره‌برداران و کارشناسان اثربخشی مناسبی را از نظر اقتصادی و اجتماعی داشته‌اند و همچنین فعالیت‌هایی که به بهبود وضعیت اقتصادی آبخیزنشینان کمک کرده‌اند، توانسته‌اند انگیزه بالایی را در ذینفعان به منظور پذیرش اجتماعی و مشارکت مردمی ایجاد نمایند. همچنین علی‌رغم اهمیت بالای ترویج و آموزش، متاسفانه در آبخیز ریمله کمتر به آن توجه شده است. نتايج اين پژوهش قابل استفاده توسط مديران و تصميم‌گيران آبخيز براي حفظ منابع آب و خاك و افزايش قابليت اجرايي فعاليت‌هاي مديريتي، در مقياس آبخیز مي‌باشد.
|
|
|
:
|
Evaluating the implemented watershed projects and providing a perspective of their performance results provide managers and decision-makers with appropriate information for long-term planning. In this research, an attempt was made to investigate the effectiveness of watershed management projects in terms of the economic status of watershed residents and social issues in the Rimeleh Watershed. Rimleh Watershed is one of the sub-basins of Keshkan river. In evaluating the economic effectiveness of watershed management projects in the Rimeleh Watershed, the cost-to-income index was considered. All heads of rural households in this watershed were selected as the statistical population. Practical indicators to measure users' attitude towards watershed management measures were prepared from related scientific articles and books. Validity and reliability (Cronbach's alpha equal to 0.827) of the questionnaires were tested. According to Cochran's relationship and proportional assignment sampling method, 135 watershed dwellers were referred from the watershed dweller community. The effects of watershed management measures on economic and social criteria were ranked and evaluated using the Friedman test. In order to conduct a social survey from the experts' point of view, the initial list of indicators and criteria was determined using the Delphi method and a survey of experts. In the following, a pairwise comparison questionnaire was designed and distributed using the Hierarchical Process (AHP) method. Finally, in order to prioritize the indicators, hierarchical analysis method was used. The results of the evaluation of the annual income generated in the Rimeleh Watershed show that the difference in the average annual income from different uses between before the implementation of the plans and the current conditions is on average about 130 billion Rials. The results of the paired t test showed that the watershed management measures carried out in the Rimleh watersehed have been able to create a significant difference in increasing the income of the watershed residents. Among the indicators of improving the economic income of the watershed residents, the indicator of converting low-yielding drylands into gardens on sloping lands (ranked 16.44) received the highest score compared to other indicators. Also, among the indicators of improving the level of knowledge and awareness and the economic power of the households of the watershed residents, the appropriate use of the capacity of other institutions was assigned the highest score (rank 7.9) compared to other indicators. The results of the Delphi method include 39 indicators and six criteria "Economic-income", "Economic-motivation", "Economic-added value", "Economic ability", "Social-increasing the level of knowledge and awareness" and "Social-Participation". "people". The results of the weighting of the evaluation criteria showed that the economic criterion-added value (0.246) had the highest weight and the social criterion-increasing the level of knowledge and awareness (0.078) had the lowest weight. The results of the prioritization of indicators showed that "increase in the price of land in the region", "increase in the yield of horticultural products", "increase in the participation of watershed residents in decision-making" and "transformation of low-yielding drylands into orchards on sloping lands" are among the most important indicators in the evaluation of the effects of watershed projects implementation. In general, it can be concluded that the watershed management projects implemented in the Rimleh Watershed from the point of view of the users and experts have been economically and socially effective, and also the activities that have helped to improve the economic situation of the watershed residents, have been able to create a high motivation in the stockholders for social acceptance and public participation. create Also, despite the high importance of promotion and education, unfortunately, less attention has been paid to it in the Rimleh Watershed. The results of this research can be used by watershed managers and decision makers to preserve water and soil resources and increase the feasibility of management activities at the watershed scale.
|
| |