|
" بررسي راه‌حل‌هاي مديريت منابع در حوزه آبخيز چهل چاي با رويکرد DPSIR "
صالح پورجم، امين
| شماره شناسایی
|
:
|
18875954
|
| شماره مدرک
|
:
|
۶۲۵۲۹
|
| نام عام مواد
|
:
|
[گزارش نهایی -تجاری]
|
| شناسه افزوده
|
:
|
صالح پورجم، امين
|
|
|
:
|
مصفائي، جمال
|
|
|
:
|
طباطبائي، محمودرضا
|
| عنوان اصلي
|
:
|
بررسي راه‌حل‌هاي مديريت منابع در حوزه آبخيز چهل چاي با رويکرد DPSIR
|
| نام نخستين پديدآور
|
:
|
صالح پورجم، امين
|
| عنوان اصلي به زبان ديگر
|
:
|
Investigation of solutions for resources management in Chehel chai watershed using DPSIR framework
|
| وضعیت انتشار
|
:
|
تهران: پژوهشكده حفاظت خاك و آبخيزداري، ۱۴۰۱
|
| فروست
|
:
|
شماره ثبت ۶۲۵۲۹ مورخ ۱۴۰۱/۰۸/۳۰۶۲۵۲۹
|
|
|
:
|
شماره طرح : 24-29-29-039-980724
|
|
|
:
|
سامانه سمپات
|
| توصیفگر
|
:
|
چارچوب علت و معلولی
|
|
|
:
|
رویکردهای واکنشی و پیشگیرانه
|
|
|
:
|
مدیریت یک‌پارچه آبخیز
|
|
|
:
|
نیروهای محرک
|
| خلاصه یا چکیده
|
:
|
منابع طبیعی کشور با مشکلات و تهدیدات جدی نظیر تغییرات اقلیم، خشک‌سالی‌ها، کمبود آب، آلودگی‌ها (آب، خاک، هوا)، فرسایش شدید خاک، بیابان‌زایی، میراث (تبعات) تغییرات مدیریت اراضی همچون جنگل‌تراشی‌ها، تخریب مراتع، اقدامات کشاورزی نامناسب و غیراصولی و توسعه ناپایدار روبرو است. اولویت‌بندی مشکلات حوزه‌های آبخیز و پیامدهای آنها، اصولی‌ترين گام در چرخه مدیریت آبخیز و اجرای طرح‌های مدیریتی و دستيابی به اهداف مديريت جامع حوزه‌های آبخيز است. هدف از این پژوهش شناسایی و تحلیل مشکلات حوزه آبخیز چهل‌چای برای تعیین پاسخ‌های اصلی مدیریت در آنهاست. بدین‌منظور ابتدا مشکلات حوضه مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای، پرسش از کارشناسان و نیز مراجعه به منطقه مشخص شد. برای اولویت‌بندی مشکلات و همچنین تعیین مهم‌ترین راهبردهای مدیریتی از دیدگاه خبرگان استفاده شد. بدین‌منظور از پرسش‌نامه با طیف لیکرت (خیلی کم (1)، کم (2)، متوسط (3)، زیاد (4) و خیلی زیاد (5) به عنوان ابزار اندازه‌گیری و از آزمون فریدمن (Friedman test) جهت رتبه‌بندی استفاده شد. سپس با استفاده از چارچوب "نیروی محرکه- فشار- وضعیت- اثر- پاسخ" (DPSIR )، مهم‌ترین عواملی که باعث بروز مشکلات در حوزه آبخیز چهل‌چای شده‌اند، مورد تحلیل علت ومعلولي قرار گرفت و مهم‌ترین راهبردهای مدیریتی برای رفع مشکلات شناسایی و ارائه شد. در حوضه چهل‌چای مبتنی بر اظهار نظرهای خبرگان و جوامع محلی و بررسی منابع و داده‌های اطلاعاتی موجود، پنج نیروی محرک (D) (اشتغال، تغییر اقلیم، رشد جمعیت، قوانین امور اراضی، مدیریت و تشکیلات) شناسایی شد. این نیروهای محرک سبب ایجاد 27 فشار (P) بر منابع حوضه می‌گردند که این فشارها به نوبه خود باعث ایجاد 12 وضعیت نابسامان در منابع طبیعی و محیط زیست حوضه (S) شده‌اند. این وضعیت‌ها دارای 11 اثر (I) نامطلوب بر زندگی انسان در حوضه می‌باشند. لذا بر اساس تحلیل علت و معلولی انجام شده در چارچوب DPSIR و برای بهبود وضعیت‌های موجود و کاهش اثرات نامطلوب، 31 پاسخ مدیریتی (R) ارائه شد. نتیجه کلی اینکه رویکرد DPSIR با تحلیل علت و معلولی، تامین‌کننده زیرساخت فکری مناسب و پیش‌نیاز ورود به مقوله تدوین برنامه عملیاتی حوضه بر اساس سرفصل‌های راهبردی حاصل از رویکرد پاسخ ساز خویش است.
|
|
|
:
|
Natural resources of Iran are faced with serious problems and threats such as climate change, droughts, water scarcity, pollution (water, soil, air), severe soil erosion, desertification, land-use changes such as deforestation, rangeland degradation, irregular agriculture, and unsustainable development. Recognizing and prioritizing watershed problems is the most important step in implementing watershed management plans. The aim of this study is to identify and analyze the environmental problems of the Chehel-chay watershed in order to determine the main managerial responses. So first, the main environmental problems of the basin were identified based on library studies, expert queries, and field visits. Experts' point of view was used to prioritize problems and determine the most important managerial responses. Questionnaires with the Likert scale (very low (1), low (2), medium (3), high (4), and very high (5)) and Friedman test were also used respectively as measuring ranking tools. Then, identified problems were analyzed using the DPSIR framework and the most important managerial responses for troubleshooting were presented. In the Chehel-chay watershed, five driving forces (D) including occupation, climate change, population growth, land rules, and management structure caused some pressures (P) on the watershed resources. These driving forces have resulted in 27 pressures (P) on the watershed resources, which in turn cause 12 environmental problems (S). These disturbed states have 11 adverse impacts (I) on the life of people. 31 managerial responses (R) were provided based on the cause and effect analysis in the DPSIR framework to improve these states and reduce adverse impacts. The overall result is that cause and effect analysis of the DPSIR framework provides appropriate intellectual infrastructure which is a prerequisite for entering the basin's operational plan based on the strategic headings derived from the respondent approach.
|
| |