| شماره شناسایی
|
:
|
18873898
|
| شماره مدرک
|
:
|
۶۱۵۴۱
|
| نام عام مواد
|
:
|
[نشریه فنی]
|
| شناسه افزوده
|
:
|
گلستانه، سید رضا
|
|
|
:
|
فرار، ناصر
|
|
|
:
|
کرم پور، فرزاد
|
| عنوان اصلي
|
:
|
آفات مهم درختان استبرق و روش های کنترل در جنوب کشور
|
| نام نخستين پديدآور
|
:
|
سید رضا گلستانه، ناصر فرار، فرزاد کرم پور
|
| صفحه شمار
|
:
|
۳۲ص.
|
| وضعیت انتشار
|
:
|
تهران: انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، ۱۴۰۱
|
| فروست
|
:
|
شماره ثبت ۶۱۵۴۱ مورخ ۲۴-۰۲-۱۴۰۱
|
|
|
:
|
سامانه مدیریت انتشارات علمی
|
| موضوع
|
:
|
حفاظت و حمایت
|
| خلاصه یا چکیده
|
:
|
استبرق با نام علمی Calotropis procera و از خانواده Asclepiadaceae درختچه ا‌ی است از گیاهان کائوچویی، به ارتفاع 2 تا 4 متر با شاخه‌های منشعب فروان، برگهای آن نسبتاً پهن، بدون دمبرگ، کرکدار، فراهم و به رنگ سبز و گل های آن به رنگهای سفید، ارغوانی و قرمز می باشد (شکل های1 و 2 و 3). ( ثابتی، 1373؛ میرحیدر، 1373؛ فاکر باهر، 1373). این گیاه به طور گسترده در مناطق بیابانی، حاره‌ای و نیمه حاره‌ای آفریقا، شبه جزایر عربی، جنوب ایران، شرق افغانستان، پاکستان و تمام مناطق بیابانی غرب هند انتشار دارد. در ایران به عنوان یکی از درختان کائوچویی در نقاط گرمسیر و سواحل جنوبی دریای عمان از خوزستان تا مکران بلوچستان تا ارتفاع 1100 متری از سطح دریا دیده می‌شود (ثابتی، 1373؛ میرحیدر، 1373؛ فاکر باهر، 1373).
این گونه دارای دامنه پراکنش وسیع در سطح استان بوشهر بوده و تقریباً در تمامی نقاط استان رویش دارد. با این تفاوت که در نقاط کوهستانی به صورت تک پایه‌هایی بسیار پراکنده و در برخی نقاط دشتی ـ ساحلی به صورت انبوه مشاهده می‌گردد. استبرق دارای سه رویشگاه عمده بنام های رویشگاه های آبپخش، سمل و کاکی در سطح استان می باشد که مهمترین آن رویشگاه آبپخش است. محدوده این رویشگاه در حد فاصل طول‌های جغرافیایی َ 2 و ْ51 تا َ9 و ْ51 و عرض های جغرافیایی َ22 و ْ ْ29 تا َ37 و ْ ْ29 و ارتفاع 30 تا 85 متر از سطح دریا واقع شده است. مساحت این رویشگاه حدود 2000 هکتار می باشد (حسینی و همکاران، 1379). استبرق چهار بار در قرآن کریم ( آیه 21 سوره انسان ، آیه 31 سوره کهف ، آیه 54 سوره رحمان و آیه 53 سوره دخان) آمده است و نشان می دهد که این درخت از جمله درختان بهشتی می باشد. استبرق یکی از گونه های گیاهی ارزشمند در عرصه های منابع طبیعی و بیابان های استان بوشهر است. با لحاظ نمودن شرایط اقلیمی گرم و خشک استان، استقرار این گیاه در اراضی شنی و ماسه بادی، نیازهای اکولوژیکی پایین گیاه، جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت شنهای روان، استفاده از الیاف این گیاه در نساجی و کاربردهای آن در صنعت لاستیک سازی و دارویی اهمیت این گونه گیاهی را صد چندان می کند (حسینی و همکاران، 1379؛ کهندل‌گرگری، 1376). سابقاً این گونه را همانند پنبه در خوزستان کشت می‌نمودند و پس از رسیدن میوه، الیاف را از دانه جدا نموده و با آن دیبای معروف شوشتر را که ارزش جهانی داشت می‌بافتند (نجفی و صالح شوشتری، 1376). جهت درمان و التیام زخمهای چرکین، دمل ها، کورک ها و رفع درد مفاصل برگ گیاه راگرم کرده روی موضع می‌بندند. در طب قدیم از آن به عنوان مسهل قوی، سترنده مو، تسکین دهنده جذام، جرب و امراض کبد استفاده می‌شده است. برگ خشک شده آن برای جلوگیری از توسعه زخمهای بد و خورنده، رفع چرک زخم و خشک کردن آن و نیز برای از بین بردن گوشت زائد مفید است (زرگری، 1370).
برگ ها و شاخه‌های جوان گیاه استبرق دارای کالوتروپین و کالوتروپاگنین می‌باشد. شیرابه گیاه دارای موادی به میزان حدود 45 درصد اوشارین، 15 درصد کالوتوزین و در حدود 15 درصد کالاکتین است. ماده سمی کالوتروپین که در برگها و شاخه‌های این گونه وجود دارد از قویترین سمومی است که تا به حال شناسایی شده و سمیت آن 15 تا20 برابر بیشتر از استریکنین می‌باشد. کالوتروپین از سموم قلبی است. مقادیر کم و درمانی آن تقویت کننده قلب است. سرم شیرابه گیاه خطرناک بوده و اختلال بینایی را بوجود می‌آورد (میرحیدر، 1373؛ زرگری،1370). در مالایا چند قطره از شیرابه آن برای تسکین درد دندان در محل درد ریخته می‌شود و از جوشانده برگ و گل آن به عنوان مقوی استفاده می‌گردد. در اندونزی مانند مالایا از شیرابه گیاه برای تسکین درد دندان یا مالیدن روی جوش ها برای فروکش کردن جوش و به هم آمدن ترک های پا و کاهش ورم و بیرون آوردن خار از پوست و به عنوان روغن مالیدنی برای مداوای روماتیسم کاربرد دارد. در هندوستان از شیرابه گیاه برای پاک‌کردن موی پوست حیوانات استفاده می‌شود. در فرانسه پوست ریشه گیاه به عنوان معرق و تونیک مصرف می‌شود (دشیش و قاسم ، 1997؛ باسو ، 1997).
با نوجه به اهمیت و ارزش درختان استبرق بخصوص در منابع طبیعی و جنگل های صحاری سندی، خواص دارویی و صنعتی، اهمیت حفاظت و حمایت از این درختان را دو چندان می سازد. عوامل زیان آور متعددی استقرار و بقای درختان استبرق را تهدید می نماید که از مهمترین آنها می توان به آفات و جوندگان زیان آور اشاره نمود که شناخت آنها و روش های مدیریت و کنترل آنها گامی اساسی در پایداری اکوسیستم و بقای این گونه ارزشمند گیاهی می باشد.
|