توليد ارقام متحمل ليموترش به بيماري جاروک و جمع آوری ذخاير ژنتيک ليموترش کشور

مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع رسانی کشاورزی

منو

رکورد قبلی

رکورد بعدی

" توليد ارقام متحمل ليموترش به بيماري جاروک و جمع آوری ذخاير ژنتيک ليموترش کشور "

شماره شناسایی	:	18870957
شماره مدرک	:	۶۰۶۹۸
نام عام مواد	:	[گزارش نهایی -ویژه]
شناسه افزوده	:	گل‌محمدی، مرتضی
	:	صالحی، محمد
	:	فتاحی‌مقدم، جواد
	:	راه‌خدایی، اسماعیل
	:	گلعین، بهروز
	:	راهب، سمانه
	:	اسدی‌آبکنار، اسد
	:	بنی‌هاشمیان، مهدی
	:	توکلی، امیررضا
	:	حسن‌زاده، حامد
عنوان اصلي	:	توليد ارقام متحمل ليموترش به بيماري جاروک و جمع آوری ذخاير ژنتيک ليموترش کشور
عنوان اصلي به زبان ديگر	:	:Production of witches' broom disease tolerant varieties and collect genetic resources lime in Iran
صفحه شمار	:	۹۷ ص.:مصور(عکس‌رنگی)، جدول، نمودار
وضعیت انتشار	:	کرج: موسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه گرمسیری، ۱۴۰۰
فروست	:	شماره ثبت ۶۰۶۹۸ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۱۶۰۶۹۸
	:	شماره طرح ۹۴۰۱۳-۰۰۵-۳۳-۳۳-۰۰۱۴
	:	شماره نامه: سامانه سمپات
خلاصه یا چکیده	:	لیموترش یکی از اقتصادی‌ترین محصولات باغی جنوب ایران است. گسترش بیماری جاروک لیموترش (WBDL) در باغهای لیموی منطق جنوبی کشور كاهش شدیدی را در محصول درختان آلوده باعث شده و ضمن ایجاد خشکیدگی‌های وسیع سرشاخه‌ای موجب از بین رفتن تعداد زیادی از درختان مرکبات شده است. گستردگی خسارت این بیماری به حدی است که بر اساس گزارش‌های موجود، تا سال 2011 میلادی در استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان و فارس باعث تخریب 30 درصد از درختان لیموترش شده است که معادل بیش از نیم میلیون اصله درخت در سطحی بالغ بر هفت هزار هکتار می‌باشد (Mardi et al., 2015). با توجه به گسترش روزافزون دامنه این بیماری، عدم اجرای سیاست‌های مناسب در مبارزه با شیوع آن می‌تواند تولید لیموترش کشور را با تهدید جدی روبرو کرده و زیان اقتصادی قابل توجهی را متوجه باغداری منطقه که وابستگی بالایی به مرکبات دارند نماید. عامل بیماری جاروک لیموترش باکتری محدود به آوند آبکش با نام علمی Candidatus Phytoplasma aurantifolia (Pat) است و در استان هرمزگان توسط زنجرک Hishimonus phycitis که از اعضای خانواده Cicadellidae است منتقل می‌شود (Bové et al., 2000). باکتری مذکور می‌تواند اکثر گونه‌های مرکبات و از جمله لیموترش را در شرایط کنترل شده آلوده کند. بررسی‌های انجام گرفته نشان داده است که برخی از ارقام مرکبات در شرایط گلخانه‌ای و باغی به این بیماری متحمل بوده (Hassanzadeh Khankahdani et al., 2019, Rezazadeh et al., 2019, Bové et al., 1996, Salehi et al., 2005)، و به‌رغم ردیابی عامل بیمارگر، فاقد هرگونه علایم بیماری هستندت. در حال حاضر مدیریت جهانی این بیماری از طریق سه راهکار کنترل ناقلهای طبیعی، حذف درختان آلوده و همچنین معرفی گیاهان مقاوم صورت میگیرد (Salehi & Golmohammadi, 2016). از آنجایی که دانستن درجه تحمل ژنوتیپ‌های مختلف مرکبات به بیماری جاروک لیموترش پیش‌نیاز معرفی ارقام متحمل و مقاوم است، در تحقیق حاضر که در شرایط کنترل شده انجام گرفته است، واکنش ارقام و ژنوتیپ‌های طبیعی لایم ترش موجود در مناطق آلوده به جاروک که عامل بیمارگر در آنها ردیابی نشده باشد به Candidatus Phytoplasma aurantifolia بررسی شده و به ارزیابی روند بروز علائم در ژنوتیپ‌های حساس پرداخته شده است. بنابراین، هدف اصلی از این پژوهش چهار ساله، ارزیابی دقيق‌تر خصوصيات کمی و كيفي ارقام مختلف لیموترش در شرایط آلودگی به عامل بیماری جاروک و معرفی ژنوتیپ‌های ترش جدید به عنوان جایگزین مکزین لایم در منطقه بوده است. صفات مورد بررسی در معرفی رقم شامل اندازه‌گيري ابعاد ميوه (طول، عرض و ضخامت)، قطرهاي حسابي، هندسي، معادل و هم‌ساز، ضريب رعنايي، كرويت، مساحت رويه، حجم واقعي، حجم ظاهري، خطاي حجم، چگالی، ضخامت پوست ميوه، وزن ميوه، درصد عصاره، تعداد بذر، شاخص‌هاي رنگ پوست (L، a،b*، زاویه رنگ، کروما و CCI)، مواد جامد محلول، اسيد قابل تيتراسيون، شاخص تكنولوژي، غلظت آسكوربيك اسيد و همچنین محتوای نه عنصر معدنی شامل فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم، آهن، منگنز، روی و مس بوده است. جهت ارزیابی تحمل یا مقاومت ژنوتیپ‌ها، پایه‌های بذری در گلدان تولید و مایه‌کوبی با استفاده از یک نهال لیموترش آلوده دارای علایم بیماری جاروک انجام گرفت با استفاده از روش پیوند پوستی و پیوند دو پ.ستک روی هر نهال بذری انجام شد. ارزیابی علایم ظاهری و همچنین بررسی‌های مولکولی با روش پی‌سی‌آر با استفاده از آغازگرهای اختصاصی به مدت سه سال در شرایط بهینه دمایی انجام شد. نتايج اريابي كيفي ميوه نشان داد كه ميوه ژنوتيپ 2HR با ميوه پرشين لايم و ميوه ژنوتيپ 13E با ميوه مكزيكن لايم از نظر وزن حجم، طول، قطر بزرگ و قطر كوچك در يك گروه قرار دارند. مجموعه قطرهاي هر ژنوتيپ با قطر معادل ( قطر واقعي) هم‌گروه بود. ميزان دانسیته ژنوتيپ 13E با مقدار 06 /1 بالاتر از سايرين بود. با اينكه كرويت ميوه سه ژنوتيپ از نظر آماري تفاوت معني‌داري با هم نداشتند ليكن ضريب كرويت مكزيكن‌لايم با عدد 9 /0 بالاترين بود. هر دو ژنوتيپ مورد بررسي با شاهدهاي پرشين و مكزيكن لايم از نظر ضريب رعنايي تفاوت معني‌داري نداشتند. ميزان خطاي حجم در ژنوتيپ 2HR و پرشين‌لايم بالاتر بود. بر اساس شاخص رنگ مركبات نيز ژنوتيپ 2HR منفي‌تر (سبزتر) از ساير ژنوتيپ‌ها و همگروه با پرشين‌لايم بود. بيش‌ترين ضخامت پوست ميوه مربوط به ژنوتيپ 2HR با مقدار 76 /2 ميلي‌متر بود و در رتبه دوم ژنوتيپ 13E بود كه هردو با پرشين‌لايم تفاوت معني‌داري نداشتند. دو ژنوتيپ مورد بررسي در مقايسه با هر دو شاهد تفاوت معني‌داري از نظر ميزان درصد آب ميوه نداشتند. در اين آزمايش محتوای اسید کل عصاره آن بالا و به ترتيب در ژنوتيپ 2HR برابر 68/5 و ژنوتيپ 13E برابر 71 /6 بود. مقدار ويتامين ث ژنوتيپ‌هاي 2HR و 13E همتراز با مكزيكن لايم بود و تفاوت معني‌داري با پرشين‌لايم داشتند. از نظر عناصر معدني نتایج نشان داد که میانگین مقدار فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم در لیموترشهای مورد مطالعه به‌ترتیب 18، 213، 49، 33 و 9 /5 میلیگرم بر صد گرم میوه تازه بود. ‌هم‌چنين، میانگین مقدار آهن، منگنز، روی و مس در میوه‌ی ارقام لیموترش مورد مطالعه به‌ترتیب 234، 39، 172 و 93 میکروگرم بر صد گرم میوه تازه بود. رده عناصر معدنی ماکرو حاضر در میوه همه ارقام لیموترش مورد مطالعه از لحاظ فراوانی و مقدار به‌صورت پتاسیم> کلسیم> منیزیم> فسفر> سدیم بود. ‌هم‌چنين، رده عناصر معدنی میکرو حاضر در همه‌ی ارقام میوه لیموترش مورد مطالعه از لحاظ فراوانی و مقدار به‌صورت آهن> روی> مس> منگنز بود. بررسی نتایج نشان داد که دو رقم معرفی شده به لحاظ غالب عناصر غذایی در وضعیتی نزدیک به مکزین لایم قرار داشتند. ‌هم‌چنين ظهور علایم بیماری و میزان جمعیت فیتوپلاسما در طی مدت 2 سال ارزیابی شد. بر اساس ارزیابی‌های انجام شده، ژنوتیپ 2HR با کمترین میزان فیتوپلاسما به زمان مایه کوبی به عنوان مقاوم و ژنوتیپ 13E متحمل به بیماری بودند. در حالیکه در شرایط مشابه آزمایش، لیموترش معمولی کاملا حساس به بیماری و پرشين‌لايم متحمل به بیماری بود. با توجه به تحمل بالای ژنوتیپ جدید لیموترش به بیماری جاروک مي‌توان در مناطق آلوده به کشت و توسعه آن اقدام نمود. ارقام فوق برای نخستین بار در کشور معرفی می شوند. همچنین بر اساس توصیه‌های قبلی در برخی مناطق پرشين‌لايم به عنوان جایگزین معرفی گردید در حالیکه بر اساس برسی‌های صورتی گرفته انواع پرشين‌لايم در ایران وجود دارد که ويژگي‌هاي کمی و کیفی میوه و مرفولوژی آنها با هم متفاوت و از نظر مارکرهای مولکولی نیز با هم متفاوت می باشند. بنابراین در این مطالعه چندین تیپ از پرشين‌لايم شناسایی که تنها ژنوتیپ نماینده برای معرفی از تحمل بالا یا مقاومت برخوردار است و بعلاوه دارای پوست ضخیم تری نسبت به پرشين‌لايم معمولی بوده که نسبت به آفتاب سوختگی نیز مقاوم خواهد بود.کلمات کلیدی : لیموترش، فیتوپلاسما، تحمل، رقم