برنامه‌ریزی آبیاری گندم با استفاده از نیاز آبی

مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع رسانی کشاورزی

منو

رکورد قبلی

رکورد بعدی

" برنامه‌ریزی آبیاری گندم با استفاده از نیاز آبی "

شماره شناسایی	:	18841663
شماره مدرک	:	۵۴۳۱۴
نام عام مواد	:	[نشریه فنی]
شناسه افزوده	:	جعفری، حسین
	:	غالبی، سعید
عنوان اصلي	:	برنامه‌ریزی آبیاری گندم با استفاده از نیاز آبی
صفحه شمار	:	۳۵ ص.:مصور، جدول
وضعیت انتشار	:	کرج: موسسه تحقیقات خاک و آب، ۱۳۹۷
فروست	:	شماره ثبت ۵۴۳۱۴ مورخ ۱۳۹۷/۰۷/۰۳
	:	شماره نامه ۷۸۹۱/۲۴۳ مورخ ۱۳۹۷/۰۶/۳۱
	:	۵۴۳۱۴
خلاصه یا چکیده	:	رشد روز افزون جمعیت در کشور (از 10 میلیون نفر در سال 1300 به 85 میلیون نفر در سال 1395) و بهبود رفاه اجتماعی، باعث افزایش تقاضا برای تامین مواد غذایی شده است به طوری که در سند چشم‌انداز افق 1404 کشور، ایران نیازمند 190 میلیون تن مواد غذایی می‌باشد که لازم است از طریق کشت و کار تامین شود (کیانی، 1395). این مقدار تولید مواد غذایی، مستلزم وجود آب کافی برای آبیاری محصولات گوناگون می‌باشد. دو راه برای رسیدن به این هدف وجود دارد: 1- افزایش سطح زیر کشت و 2- استفاده بهینه از منابع آب موجود و افزایش تولید در واحد سطح. اگر چه در کشور امکان افزایش سطح زیرکشت برای افزایش تولید وجود دارد، اما منابع آبی متناسب با آن وجود ندارد؛ از این رو چاره‌ای جزء ارتقاء کارایی استفاده از واحد حجم آب نیست (علیزاده، 1372). استفاده بهینه از واحد حجم آب مستلزم دانستن منابع اتلاف آب در آبیاری محصولات گوناگون و جلوگیری از هدررفت آن است. عمده‌ترین منابع اتلاف آب در آبیاری مزارع، از دسترس خارج شدن آن از منطقه توسعه ریشه به صورت نفوذ عمقی و رواناب است که می‌توان با بکارگیری برنامه‌ریزی آبیاری مناسب از هدررفت آب در مزرعه جلوگیری کرد (علیزاده، 1378). از طرف دیگرگندم در تامین مواد غذایی کشور سهم ویژه‌ای دارد به طوری که نزدیک به ۳/۵ میلیون هکتار از مزارع کشور تحت کشت آن قرار دارد (آمارنامه کشاورزی، 1393). بنابراین استفاده بهینه از واحد حجم آب در آبیاری مزارع گندم، سبب صرفه‌جویی حجم قابل توجهی آب در کشور خواهد شد. گندم گیاهی است با نیاز آبی کم و نسبتا مقاوم به تنش آبی و معمولا به هر دو روش دیم و آبی کشت می‌شود. کشت این گیاه در خاک‌های غیر مسئله‌دار مشروط به آن‌که مدیریت مناسب از نظر نحوه کاشت، آبیاری، مبارزه با آفات و بیماری‌ها و مصرف کود به کار گرفته شود امکان‌پذیراست (وزیری، 1379). در صورت مدیریت مناسب گیاه گندم، بیشترین محصول را در خاک‌هایی باعمق کافی، بافت لومی و مواد آلی نسبتاً بالا (یک تا دو درصد) دارد (کیانی، 1395). این گیاه عمدتا در پاییز کشت شده و در مناطقی که دارای زمستان سرد می‌باشند با شروع فصل سرما به خواب رفته و در اواخر اسفند یا اوایل بهار با افزایش درجه حرارت به رشد خود ادامه داده و پس از رسیدن دانه در اواخر بهار برداشت می‌شود. گیاه گندم دارای چهار مرحله رشد شامل مرحله استقرار، مرحلـه سبزينه (رویشی)، مرحله گلدهی و مرحله تشكيل دانه تا رسیدن است‌که مراحل مذکور نسبت به کمبود آب حساسیت‌های گوناگونی دارند. مرحله گلدهی بیشترین حساسیت را به تنش آبی و کمبود آب دارد (وزیری، 1379). در برخی از اراضی تحت کشت گندم در کشور در مرحله گلدهی مصادف با دوره کاهش بارش و افزایش تبخیر - تعرق گیاه به دلیل افزایش درجه حرارت است که بر مقدار این حساسیت می‌افزاید. در صورت کمبود آب در این مرحله از رشد، کاهش محصول بیشتری اتفاق افتاده و لازم است در برنامه‌ریزی آبیاری به آن توجه شود.